Πόσο συχνά βλέπετε παιδιά να χρησιμοποιούν smartphones, τάμπλετ και κάθε άλλου είδους οθόνες αφής; Η τεχνολογία έχει αργά αλλά σταθερά γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας μας και κάποια σχολεία ή φροντιστήρια δίνουν στους μαθητές tablets προς χρήση μέσα στην τάξη. Είναι βολικά, δεν χρειάζονται γραφική ύλη και γίνονται μέρος του μαθήματος, αφού πρακτικά χρειάζεται κάποιος να γνωρίζει πώς να χρησιμοποιεί την τεχνολογία στον σύγχρονο κόσμο. Ωστόσο, αναρωτιόμαστε, υπάρχει περίπτωση η χρήση αυτή να παρουσιάζει μειονεκτήματα, ειδικά για μεγάλες χρονικές περιόδους;
Μια πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε αυτό το χρόνο στο Scientific Reports εξέτασε τις επιδράσεις της συχνής χρήσης οθόνης αφής στα παιδιά. Τα ευρήματά τους υποδεικνύουν ότι η αυξημένη χρήση μπορεί να επηρεάζει αρνητικά τις συνήθειες ύπνου των παιδιών.
Οι λεπτομέρειες της έρευνας
Οι ερευνητές έστειλαν μια διαδικτυακή έρευνα σε 715 γονείς που ζουν στη Μ. Βρετανία, ζητώντας λεπτομέρειες για τη χρήση των μέσων επικοινωνίας από τα παιδιά τους, συμπεριλαμβανομένων της τηλεόρασης και της οθόνης αφής. Ρώτησαν επίσης το πρόγραμμα ύπνου τους (το αν κοιμούνται κατά τη διάρκεια της μέρας και/ή νύχτας, τη μέση διάρκεια, τον χρόνο που χρειάζεται για να αποκοιμηθούν και το πόσο συχνά ξυπνούν στη μέση του ύπνου). Οι ερευνητές βρήκαν μια θετική συσχέτιση ανάμεσα στην αυξημένη χρήση tablet και στα προβλήματα ύπνου σε μωρά και νήπια.
Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα αποκάλυψε ότι τα παιδιά που χρησιμοποιούν συχνά οθόνες αφής δυσκολεύονταν να αποκοιμηθούν το βράδυ, κοιμόντουσαν λιγότερες ώρες κατά τη διάρκεια της νύχτας και περισσότερο μέσα στη μέρα και γενικά κοιμόντουσαν λιγότερο. Οι ερευνητές δεν βρήκαν κάποια συσχέτιση ανάμεσα στη χρήση οθόνης αφής και στον αριθμό των φορών που τα παιδιά ξυπνούν κατά τη διάρκεια της νύχτας. Οι ερευνητές δήλωσαν ότι «κάθε επιπρόσθετη ώρα χρήσης σχετίζεται με γενική μείωση στον ύπνο κατά 15.6 λεπτά».
Από όσους γονείς συμμετείχαν, το 75% δήλωσαν ότι τα παιδιά τους σε ηλικίες 6 μηνών μέχρι και 3 χρονών, χρησιμοποιούν τις οθόνες αφής κάθε μέρα. Το ενδιαφέρον είναι ότι και άλλες έρευνες είχαν παρόμοια αποτελέσματα, ανεξαρτήτως του επιπέδου κοινωνικής θέσης και του εισοδήματος. Η συχνότητα της καθημερινής χρήσης σίγουρα αυξανόταν με την ηλικία, αφού η έρευνα βρήκε ότι τα στατιστικά στοιχεία ανέβαιναν από το 51% για 6 έως 11 μηνών παιδιά μέχρι το εντυπωσιακά υψηλό 92.05% για 25-36 μηνών παιδιά.
Αλλά, τι συμβαίνει με το άλλο 25% που δεν χρησιμοποιεί καθημερινά οθόνες αφής; Μόνο το 42% αυτών των παιδιών αναφέρθηκε ότι δεν είχαν χρησιμοποιήσει ποτέ πριν, δηλώνοντας ότι τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά θα χρησιμοποιούσαν σε συχνή βάση, απλά όχι καθημερινά. Όσον αφορά στο πόσο χρόνο οι καθημερινοί χρήστες βρίσκονται όντως πάνω από τις συσκευές αφής, η ποσότητα του χρόνου αυξάνεται με την ηλικία. Οι γονείς ανέφεραν ότι τα παιδιά τους ηλικίας 6-11 μηνών θα χρησιμοποιούσαν τις συσκευές τους για λιγότερο από 10 λεπτά ημερησίως, ενώ τα νήπια των 26-36 μηνών θα τις χρησιμοποιούσαν για κατά μέσο 45 λεπτά ημερησίως.
Οι περισσότερες έρευνες στη τεχνολογία και στην επίδρασή της στον ύπνο διεξάγονται σε μεγαλύτερα παιδιά ή ενήλικες, κάνοντας την παρούσα έρευνα αρκετά σημαντική. Επίσης, δεν υπάρχουν διαθέσιμες έρευνες για τα μακροχρόνια αποτελέσματα, αφού αυτή η τεχνολογία είναι σχετικά καινούρια.
Στοιχεία που δείχνουν ότι οι οθόνες επηρεάζουν τον ύπνο μας
Αυτές οι πληροφορίες δεν είναι απαραίτητα τόσο αναπάντεχες, αφού πολλές έρευνες έχουν διεξαχθεί πάνω στο ζήτημα της επίδρασης του αυξημένου χρόνου έκθεσης σε οθόνες και των ενήλικων μοτίβων ύπνου. Οι περισσότερες έρευνες έχουν βρει μια συσχέτιση ανάμεσα στην αυξημένη έκθεση σε ηλεκτρονικές οθόνες και στη συντόμευση του συνολικού χρόνου ύπνου.
Δύο είναι οι λόγοι που η συχνή έκθεση σε οθόνες επηρεάζει τόσο πολύ τον ανθρώπινο εγκέφαλο: η έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικό πεδίο (πιθανώς καρκινογόνο) και το μπλε φως. Έκθεση σε μπλε φως τη νύχτα μπορεί να ενεργοποιήσει περισσότερο τους ανθρώπους το βράδυ και να επηρεάσει τους κιρκαδιανούς τους ρυθμούς. Για την ακρίβεια, η έκθεση σε κάθε φωτεινό φως μπορεί να επιδράσει τον ύπνο σας, αφού καθυστερεί την πυροδότηση της ορμόνης του ύπνου, της μελατονίνης, αλλά το μπλε φως είναι το πιο επιζήμιο για την υγεία μας. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι αυτό μπορεί να επηρεάσει περισσότερο τα παιδιά, και τους εφήβους, απ’ ότι τους ενήλικες, αν και όλοι πρέπει να αποφεύγουν το μπλε φως πριν τον ύπνο.
Το Πανεπιστήμιο του Harvard τονίζει: «Η μία πίσω από την άλλη, όλες οι έρευνες, έχουν συνδέσει την νυχτερινή εργασία και την νυχτερινή έκθεση σε φως με διάφορους τύπους καρκίνου (στήθος, προστάτη), διαβήτη, καρδιακές παθήσεις και παχυσαρκία». Μία έρευνα του Harvard βρήκε ότι το μπλε φως μπορεί να καταστείλει τη μελατονίνη σε σχεδόν διπλάσια επίπεδα απ’ ότι το πράσινο φως και μπορεί να αλλάξει τους κιρκαδιανούς ρυθμούς σε διπλάσιο βαθμό (τρεις ώρες σε σύγκριση με μιάμιση). Μια άλλη έρευνα που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο βρήκε ότι το μπλε φως επιδρά κατά πολύ στην καταστολή της μελατονίνης, της τόσο κρίσιμης ορμόνης για την έλευση του ύπνου.
Κάποιες τελευταίες σκέψεις
Σε έναν κόσμο όπου η τεχνολογία έχει ριζωθεί στη βάση της κοινωνίας μας και θεωρείται απαραίτητη για σχεδόν όλα τα επαγγέλματα, είναι παράλογο και μη ρεαλιστικό το να προτείνουμε τα παιδιά να μη χρησιμοποιούν τέτοιες συσκευές. Αν και μπορείτε να ελέγξετε το χρόνο που περνούν με αυτές ή να επιλέξετε να μην τα εκθέσετε σε αυτές από πολύ νωρίς, είναι σχεδόν αναπόφευκτο ότι τελικά θα τις χρησιμοποιήσουν τόσο συχνά όσο και οι περισσότεροι άνθρωποι πλέον.
Το πιο σημαντικό είναι να ενθαρρύνετε τα παιδιά να αποσυνδεθούν από την τεχνολογία, σε οποιαδήποτε ηλικία, και επίσης να ενθαρρύνετε και ο ένας τον άλλο να ακολουθήσετε. Είμαστε τόσο κολλημένοι με τα τηλέφωνά μας ορισμένες φορές και τα παιδιά σας προφανώς θα το έχουν προσέξει. Θέλετε όντως να θεωρήσουν φυσιολογική την 24ωρη χρήση τους;
Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να παίζουν έξω και ακολουθήστε και εσείς στις περιπέτειές τους! Είναι κρίσιμης σημασίας το να παίρνουμε κάποιο χρόνο, ώστε να εστιάζουμε σε εμάς, στις οικογένειές μας, στη ζωή μας και σε ο,τι άλλο βρίσκετε εσείς σημαντικό, που υπάρχει έξω από τη σφαίρα της τεχνολογίας.