Photo Credit: Θανάσης Κρίκης.
Τα παιδιά, εκεί γύρω στα δύο τρία χρόνια τους, περνάνε μια φάση στην οποία ό,τι και να τα ρωτήσεις απαντούν με ένα ολοστρόγγυλο και αδιαπραγμάτευτο «όχι». Αυτή την πρώτη έκφραση της ανάγκης μας για επανάσταση και ανεξαρτησία σκέφτηκα διαβάζοντας το άρθρο για τη δύναμη και τη σημασία του «όχι» που φιλοξενούμε στο τεύχος Οκτωβρίου. Και αναρωτήθηκα πόσο πιο εύκολα και βατά θα εξελισσόταν η ζωή και η καθημερινότητά μας, αν απαντούσαμε ξεκάθαρα «όχι» σε κάθε πρόκληση/πρόταση/φράση που είτε μας δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα και πίεση είτε απλώς δεν μας ικανοποιεί, δεν μας κάνει χαρούμενους. Πόσο ειλικρινής και ειρηνική θα ήταν η σχέση με τον εαυτό μας και τους άλλους αν μπορούσαμε να ξεστομίσουμε το «όχι» με την ίδια αποφασιστικότητα που το κάνει ένα δίχρονο όταν το ρωτάς αν θέλει φρουτόκρεμα.
Για τους περισσότερους από εμάς, μια ξεκάθαρη άρνηση, ένα δυναμικό «όχι» είναι κάτι δύσκολο και επίπονο. Μας δένει κόμπο το στομάχι, μας μπερδεύει και μας ενοχλεί, κυρίως γιατί φοβόμαστε ότι θα χαλάσουμε την εικόνα που έχουν οι άλλοι για εμάς: θα γίνουμε δυσάρεστοι, θα διαταράξουμε τις σχέσεις μας. Και η αλήθεια είναι ότι η ενήλικη ζωή μας είναι πολύ πιο περίπλοκη από ό,τι ένα μπολ με φρούτα και ρυζάλευρο και η αρνητική μας απάντηση στο τάδε ή το δείνα, ενίοτε μπορεί να προκαλέσει πολύ πιο μπερδεμένες αντιδράσεις από την αγανάκτηση μιας απηυδισμένης μαμάς, που σε μισή ώρα θα έχει ξεχάσει το «όχι» μας και θα μας ξανασφίξει στην αγκαλιά της. Οι ειδικοί όμως είναι ξεκάθαροι: Μαθαίνοντας να λέμε «όχι» σε αυτά που δεν θέλουμε ή δεν αντέχουμε να επωμιστούμε, κάνουμε ένα τεράστιο βήμα προς την ψυχική ηρεμία, τον αυτοσεβασμό, την προσωπική μας ελευθερία και τις ειλικρινείς σχέσεις με τους γύρω μας.
Από την άλλη, το «όχι» δεν έχει πάντα τρία γράμματα και δύο συλλαβές. Τα μεγαλύτερα «όχι» γράφονται με τις πράξεις μας, ακόμη κι αν η ίδια η λέξη δεν έχει ειπωθεί ποτέ.«Όχι» στη βαναυσότητα, την ανελευθερία και τη σκληρότητα των Ταλιμπάν λένε και οι δύο Αφγανές ακτιβίστριες που μας άνοιξαν την ψυχή τους σε αυτό το τεύχος. Και το λένε μέσα από τη μουσική, την ποίηση, μέσα από τις αδιάκοπες προσπάθειες και ενέργειες που κάνουν για να στηρίξουν τις γυναίκες που υποφέρουν πίσω στη χώρα τους. Μέσα από τον αγώνα τους να αποκτήσουν ΕΚΕΙΝΕΣ φωνή και δικαιώματα, ένα μέλλον, που αυτή τη στιγμή βρίσκεται θαμμένο στην καταπίεση και τον πόνο.
Ένα αποφασιστικό «όχι» είπατε και εσείς, οι αναγνώστριές μας, όταν ερωτηθήκατε, στο πλαίσιο της διεθνούς έρευνας του ELLE Rethinking Ourselves, αν είστε ευτυχισμένες. Το 52% δηλώσατε ικανοποιημένες από τη ζωή σας, επομένως, αν λάβουμε υπόψη ότι αυτό το ερώτημα σας τέθηκε τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2020, δηλαδή στην πολύ βαριά αρχή της δεύτερης καραντίνας, τότε ναι, περισσότερες από τις μισές, είπατε ένα μεγάλο «όχι» στην παραίτηση, στην απογοήτευση, στην απαισιοδοξία, στη φυσιολογική ανησυχία που έφερνε μαζί του ένας δεύτερος χειμώνας υγειονομικής κρίσης, κοινωνικής αποξένωσης, φόβου και αβεβαιότητας. Κάποιες φορές, στις έρευνες, απαντάμε ασυνείδητα αυτό που θα θέλαμε να είμαστε και να νιώθουμε. Αλλά, ακόμη κι αν είναι έτσι, αυτό που επιθυμούσατε να είστε τη δεδομένη στιγμή είναι αισιόδοξο και ελπιδοφόρο.
Πολύ συχνά, επιχειρώντας ένα flashback στις προσωπικές μας διαδρομές (κάτι που τα δύο πρόσφατα lockdown -όταν ο κόσμος για κάποιους μήνες είχε σταματήσει να γυρίζει με φρενήρεις και εγωιστικούς ρυθμούς γύρω από τον ήλιο και τον εαυτό του- μας έδωσαν πολλές αφορμές και χρόνο να το κάνουμε), συνήθως γεμίζουμε ενοχές για τις ευκαιρίες που είχαμε μπροστά μας σε κάθε επίπεδο και τελικά δεν τις αρπάξαμε. Λόγω άγχους, λόγω ανασφάλειας, λόγω κακών υπολογισμών; Λίγη σημασία έχει. Ίσως είναι η στιγμή να εξετάσουμε εκείνες τις αποφάσεις μέσα από ένα διαφορετικό πρίσμα. Όχι σαν χαμένες ευκαιρίες, σαν «ναι» που τα είχαμε μες στα χέρια μας και τα αφήσαμε να γλιστρήσουν μακριά, αλλά σαν τα πολύτιμα «όχι» που μας οδήγησαν εδώ που βρισκόμαστε σήμερα, λίγο πιο κοντά στον εαυτό μας και στα θέλω μας. Δεν ξέρω αν -όπως λένε- με τα «όχι» χτίζονται μεγάλες καριέρες και ατσαλένιες προσωπικότητες, σίγουρα όμως θεμελιώνονται καθαρές ανθρώπινες σχέσεις και ήσυχες συνειδήσεις.
Mαρία Πατούχα
[email protected]