Δημοσιεύθηκε
Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε η διαδικτυακή στρογγυλή τράπεζα με θέμα «Εκκλησιαστική Αυθεντία και Ακαδημαϊκή Ελευθερία στην Ορθοδοξία» την Τετάρτη 7 Ιουνίου 2023. Στη στρογγυλή τράπεζα συμμετείχαν ο Δρ Παντελής Καλαϊτζίδης, Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου, ο Δρ. Ionut Biliuta, Επιστημονικός Συνεργάτης του Ινστιτούτου Κοινωνικών Επιστημών «Gh. Sincai» της Ρουμανικής Ακαδημίας Επιστημών, ο Δρ. Milan Vukomanović, Καθηγητής Κοινωνιολογίας της Θρησκείας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου, και η Inga Leonova, MA, Εκδότης του περιοδικού «The Wheel» (Βοστώνη, Η.Π.Α.). Τη συζήτηση συντόνισε ο Δρ Assaad Elias Kattan, Καθηγητής Ορθόδοξης Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μύνστερ (Γερμανία). Η στρογγυλή αυτή τράπεζα αποτελούσε τρόπον τινά συνέχεια μιας συνεδρίας στη Συνάντηση της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Θρησκευτικών Επιστημών στο Μύνστερ το 2021 με παρόμοιο θέμα.
Μιλώντας πρώτη, η Ίνγκα Λεόνοβα αναφέρθηκε στη γρήγορη κλιμάκωση της λογοκρισίας σε όλα τα ιδρύματα που σχετίζονται με τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία ύστερα από την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Πολλοί εξέχοντες επίσκοποι και ακαδημαϊκοί αναγκάστηκαν να απέχουν από τον δημόσιο λόγο και η θεολογία στη Ρωσία ανέλαβε το επίσημο καθήκον της ιδεολογικής υποστήριξης του πολέμου. Πολλοί ακαδημαϊκοί έμειναν στις θέσεις τους υπό τον όρο της πλήρους σιωπής, ενώ πολλοί άλλοι, ιδιαίτερα από τους πιο φιλελεύθερους χώρους των κοινωνικών και οικονομικών πανεπιστημίων, προτίμησαν να εγκαταλείψουν τη χώρα. Από την άλλη πλευρά, οι ιδεολογικοί υποστηρικτές της Ρωσικής Εκκλησίας φαίνονται ικανοί μόνο να διακηρύσσουν την απόλυτη υπεροχή των «Ρωσικών Παραδοσιακών Αξιών» που προβάλλει το κράτος, χωρίς καμία κατανοητή λογική τεκμηρίωση.
Ο Μίλαν Βουκομάνοβιτς μίλησε για τη σχέση της Ακαδημαϊκής κοινότητας με την Εκκλησία στη Σερβία, η οποία άλλαξε δραματικά από το 2019, όταν η Εκκλησία άρχισε να παρεμβαίνει στη Θεολογική Σχολή, προκαλώντας τελικά αλλαγή του νόμου που διέπει την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Με το νέο νόμο, η Σερβική Εκκλησία, ένας μη-πανεπιστημιακός και μη-κρατικός οργανισμός, έχει τη δυνατότητα να εποπτεύει νόμιμα την αποδοχή φοιτητών όπως και την επιλογή και την απόλυση των καθηγητών του κρατικού πανεπιστημίου, και αυτό το γεγονός έρχεται σε σαφή αντίθεση με το σερβικό Σύνταγμα. Η ακαδημαϊκή ελευθερία υποτάσσεται στις εκκλησιαστικές αρχές, ακόμη και σε θέματα που είναι εκτός θεολογικού χώρου, όπως π.χ. την επιστημονική θεωρία της Εξέλιξης.
Ο Ιονούτ Μπιλιούτα παρουσίασε με τη σειρά του την κατάσταση στη Ρουμανία, όπου εξακολουθεί να υπάρχει κριτική προς την Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία ποτέ δεν ζήτησε συγνώμη για την υπόγεια συνεργασία της με την κομμουνιστική δικτατορία. Οι επίσκοποι ασκούν τη «λατρεία της προσωπικότητας» και ενεργούν απέναντι στους ιερείς και τους λαϊκούς ως αλάνθαστοι σε όλα τα ζητήματα, από την οικοδόμηση ναών μέχρι τον εκλεπτυσμένο θεολογικό συλλογισμό. Κανένας θεολογικός διάλογος ή οικουμενική επικοινωνία δεν είναι δυνατή χωρίς τη συγκατάθεση και τη μεσολάβηση των επισκόπων και ιδιαίτερα του Πατριαρχείου. Αν και αυτές οι κινήσεις έρχονται σε αντίθεση με πολλά συνταγματικά και στοιχειώδη πολιτικά δικαιώματα, η Ιερά Σύνοδος προτείνει μια ακόμη πιο συντηρητική και αυταρχική συμπεριφορά των επισκόπων έναντι του θεολογικού κόσμου. Αυτή η αντιπαραγωγική στάση προκάλεσε την απομόνωση των Ορθοδόξων σχολών εντός του πανεπιστήμιου και του ακαδημαϊκού κόσμου, και προκαλεί επίσης μια αργή αλλά σταθερή διολίσθηση του θεολογικού εκπαιδευτικού συστήματος προς την ασημαντότητα σε όλα τα επίπεδα.
Μιλώντας τελευταίος, ο Παντελής Καλαϊτζίδης αναφέρθηκε στην άνοδο ενός κύματος ορθόδοξου νεοσυντηρητισμού στην Ελλάδα, που χαρακτηρίζεται από την ειδωλοποίηση χαρισματικών γερόντων, τον αυξανόμενο κληρικαλισμό και την ενίσχυση του θεσμικού στοιχείου της Εκκλησίας, την αμφισβήτηση των επιτευγμάτων της νεωτερικότητας και της σύγχρονης επιστήμης κ.λπ. Η θεολογία είναι ένα από τα κυριότερα θύματα αυτής της νεοσυντηρητικής προσέγγισης, που απαιτεί η χριστιανική αλήθεια να εκφράζεται μονοσήμαντα και αποκλειστικά από τους γέροντες ή τη θεσμική Εκκλησία, με ομοιόμορφο τρόπο και χωρίς περιθώρια για «ενότητα μέσα στη διαφορά ή την ποικοιλομορφία». Στην πραγματικότητα, σοβαρός θεολογικός προβληματισμός αναπτύχθηκε κυρίως σε εκκοσμικευμένες κοινωνίες που ευνοούσαν τον πλουραλισμό (όπως η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ), ενώ σχεδόν ποτέ δεν αναπτύχθηκε σε αυταρχικές παραδοσιακές κοινωνίες ή σε θεοκρατικά κράτη. Αν και τα προβλήματα στην Ελλάδα είναι σημαντικά λιγότερα από εκείνα στη Σερβία, τη Ρουμανία ή τη Ρωσία, είναι σαφές ότι η Εκκλησία στην Ελλάδα πρέπει να προσεγγίσει το θέμα προσεκτικά και να αποφύγει τα λάθη που έγιναν σε άλλες χώρες, έχοντας κατά νου ότι «πολυμερῶς καὶ πολυτρόπως πάλαι ὁ Θεὸς λαλήσας τοῖς πατράσιν» (Εβρ. 1:1), και ότι το Ευαγγέλιο κηρύχθηκε σε ένα πολύμορφο, πλουραλιστικό και οικουμενικό περιβάλλον.
Η βιντεοσκόπηση της εκδήλωσης είναι διαθέσιμη στο κανάλι της Ακαδημίας στο YouTube και οι σύνδεσμοι είναι https://youtu.be/49KXWiaCJ3o (στα αγγλικά) και https://youtu.be/1R87Jpr5MBY (στα ελληνικά).
Η τελευταία φετινή εκδήλωση της σειράς «Καιρός του ποιήσαι» θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 21 Ιουνίου 2023, ώρα 7.00 μ.μ., στα γραφεία της ΕΣΗΕΑ (ακαδημίας 20), στην Αθήνα, σε υβριδική μορφή.
Θα είναι η στρογγυλή τράπεζα με θέμα «Θεολογία των Θρησκειών στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό και το Ισλάμ» με τη συμμετοχή του Θανάση Ν. Παπαθανασίου, Εκδότη του περιοδικού «Σύναξη», Αναπληρωτή Καθηγητή της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθηνών και της Nayla Tabbara, Προέδρου του Ιδρύματος Adyan, Καθηγήτριας Ισλαμικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Saint Joseph της Βηρυτού (Λίβανος).
Την εκδήλωση θα συντονίσει ο Παντελής Καλαϊτζίδης, Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών.
