Σύμφωνα με έρευνα του Ελληνικού Ιδρύματος Ρευματολογικών Μελετών, η οστεοαρθρίτιδα σε προχωρημένες ηλικίες έρχεται 2η μετά τις καρδιοπάθειες, ενώ δείχνει να προτιμά το «ασθενές» φύλο, όπως άλλωστε συμβαίνει και με την άλλη διαδεδομένη ασθένεια των οστών –την οστεοπόρωση–, αφού πλήττει τρεις στις δέκα γυναίκες άνω των πενήντα ετών.
Η οστεοαρθρίτιδα είναι μια χρόνια πάθηση που επηρεάζει τις αρθρώσεις που κρατούν το βάρος του σώματος. Τέτοιες είναι για παράδειγμα οι αρθρώσεις της λεκάνης, τα γόνατα και οι σπόνδυλοι. Η οστεοαρθρίτιδα είναι το αποτέλεσμα της σταδιακής αποσύνθεσης του χόνδρου που υπάρχει μεταξύ των οστών για να τα εμποδίζει να τρίβονται μεταξύ τους. Τα συμπτώματα αυτής της πάθησης είναι πόνος, φλεγμονή και δυσκινησία. Μερικές φορές μπορεί να δημιουργηθεί νέο κόκαλο στη σημείο του φθαρμένου χόνδρου με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα επίπεδα πόνου και δυσκινησίας στον ασθενή. Η ασθένεια παρουσιάζεται συνήθως σε ηλικιωμένους ανθρώπους άνω των 75 ετών ως αποτέλεσμα της ηλικίας αλλά υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που μπορεί να το προκαλέσουν, όπως είναι οι γενετικοί παράγοντες, η ορμονική λειτουργία και η διατροφή.
Η φαρμακευτική αγωγή αυτών των ασθενών περιορίζεται στη παραχώρηση παυσίπονων και μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Σε περιπτώσεις αυξημένου πόνου, δυσφορίας και φλεγμονής παραχωρούνται ενέσιμα κορτικοστεροειδή στην άρθρωση του ασθενή.
Οι ηλικιωμένοι άνθρωποι που πάσχουν από την ασθένεια και μένουν μόνοι τους, και συνεπώς αυτό-εξυπηρετούνται, μπορεί να κινδυνεύουν από υποσιτισμό. Λόγω της αδυναμίας του ασθενή να προετοιμάσει και να μαγειρέψει φαγητό μπορεί η διατροφή του κατά κύριο λόγω να περιορίζεται σε έτοιμα βιομηχανικά σκευάσματα όπως τα γλυκά και τα μπισκότα ή απλά να περιορίζεται στην κατανάλωση σάντουιτς. Συνεπώς η διατροφή τους μπορεί να είναι φτωχή σε ενέργεια ή διατροφικά στοιχεία απαραίτητα για την καλή λειτουργία του οργανισμού, όπως είναι οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία που βρίσκονται σε πληθώρα στα φρούτα και στα λαχανικά.
Σε κάθε βήμα που κάνουμε η πίεση που ασκείται στις αρθρώσεις είναι 2 με 3 φορές το βάρος του σώματος και συνεπώς είναι ιδιαίτερα επίπονο σε περίπτωση που ο ασθενής που πάσχει από οστεοαρθρίτιδα είναι υπέρβαρος. Εφόσον η οστεοαρθρίτιδα επηρεάζει τις αρθρώσεις που κρατούν το βάρος του σώματος είναι λογικό και αναμενόμενο ότι η παχυσαρκία επιδεινώνει τα συμπτώματα και την πρόοδο της ασθένειας. Πολλοί από τους ασθενείς που πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα είναι παχύσαρκοι ή γίνονται παχύσαρκοι, είτε λόγω της μειωμένης κινητικότητας που προκαλεί η ασθένεια, είτε των διατροφικών τους συνηθειών. Συνεπώς η απώλεια βάρους είναι επιτακτική ανάγκη, ιδιαίτερα σε ασθενείς που επιθυμούν να θεραπευτούν μέσω χειρουργικής επέμβασης.
Η απώλεια βάρους μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολο να επιτευχθεί σε αυτούς τους ασθενείς που η κινητικότητα τους είναι περιορισμένη. Παράλληλα η ασθένεια μπορεί να προκαλέσει ψυχολογικά προβλήματα και οι ασθενείς να επιδοθούν στην αυξημένη κατανάλωση φαγητού, λόγω βαρεμάρας ή ανάγκης να εκτονωθούν. Σε αυτούς τους ασθενείς πρέπει να δοθεί ενημέρωση σε ότι αφορά τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να μειώσουν την ενέργεια που καταναλώνουν, προσανατολίζοντας τους στις κατάλληλες επιλογές στην διατροφή τους. Πιο συγκεκριμένα, είναι σημαντικό να αυξήσουν την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών όσο περισσότερο γίνεται για να πάρουν τις απαραίτητες βιταμίνες. Παράλληλα η χαμηλή τους περιεκτικότητα σε ενέργεια θα βοηθήσει την απώλεια βάρους. Ιδιαίτερο βάρος πρέπει να δοθεί στην κατανάλωση δημητριακών (ψωμί, ρύζι, μακαρόνια, πατάτες, δημητριακά) που καθυστερούν το συναίσθημα της πείνας και είναι χαμηλά σε θερμίδες. Είναι σημαντικό η συμβουλές που δίνονται στον ασθενή που πάσχει από οστεοαρθρίτιδα σε σχέση με την διατροφή του και την προετοιμασία του φαγητού του είναι πρακτικές, έτσι ώστε ο ασθενής να είναι σε θέση να τις εκτελέσει.
Επίσης, η κατανάλωση των ω-3 απαραίτητων λιπαρών οξέων έχει αποδειχθεί πως έχει ευεργετικά αποτελέσματα στις αρθρώσεις. Συνεπώς η κατανάλωση λιπαρών ψαριών ή και συμπληρωμάτων διατροφής με ω-3 μπορεί να βοηθήσουν τον ασθενή.
Καραγιάννης Νικόλαος BSc, SRD, MPhil
Διαιτολόγος – Dietitian