Προβλήματα και στις διαστημικές αποστολές επιφέρει η κατάσταση που επικρατεί ανάμεσα σε Ρωσία και Ουκρανία, καθώς θα υπάρξουν επιπτώσεις στα διαστημικά προγράμματα παγκοσμίως.
«Μεταξύ των ενεργειών μας και των ενεργειών των συμμάχων και εταίρων μας, εκτιμούμε ότι θα κόψουμε περισσότερες από τις μισές εισαγωγές υψηλής τεχνολογίας της Ρωσίας και θα πλήξουμε την ικανότητά τους να συνεχίσουν να εκσυγχρονίζουν τον στρατό τους. Θα υποβαθμίσει την αεροδιαστημική τους βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένου του διαστημικού τους προγράμματος», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, κατά τη διάρκεια ομιλίας του την Πέμπτη.
Ποια προγράμματα αναμένεται να επηρεαστούν:
Διεθνής Διαστημικός Σταθμός
Λειτουργεί από 15 έθνη, με επικεφαλής τις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Οι δύο υπερδυνάμεις εξαρτώνται η μία από την άλλη. Η Ρωσία παρέχει τη δυνατότητα καυσίμου και προωθητή για την περιοδική επανεκκίνηση του διαστημικού σταθμού σε υψηλότερο υψόμετρο, ενώ τα γυροσκόπια της NASA παρέχουν σταθερότητα και τα ηλιακά πάνελ της παράγουν τη συντριπτική πλειονότητα της ηλεκτρικής ενέργειας. Ο σταθμός δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς τη συγκατάθεση των δύο εταίρων.
Μετά τις δηλώσεις Μπάιντεν, ο επικεφαλής της κύριας διαστημικής εταιρείας της Ρωσίας, Ντμίτρι Ρογκόζιν, χαρακτήρισε μέσω Twitter τις ενέργειες του Μπάιντεν ως «Κυρώσεις Αλτσχάιμερ». Μάλιστα, υπονόησε πως η αμερικανική κυβέρνηση θα εμποδίσει τη NASA να συνεργαστεί με τη Ρωσία.
“Εάν μπλοκάρετε τη συνεργασία μαζί μας, ποιος θα σώσει τον ISS από μια μη καθοδηγούμενη απελευθέρωση τροχιάς σε πρόσκρουση στο έδαφος των ΗΠΑ ή της Ευρώπης; Υπάρχει επίσης η πιθανότητα αντίκτυπου της κατασκευής 500 τόνων στην Ινδία ή την Κίνα. Θέλετε να τους απειλήσετε με μια τέτοια προοπτική; Ο ISS δεν πετάει πάνω από τη Ρωσία, επομένως όλος ο κίνδυνος είναι δικός σας. Είστε έτοιμοι για αυτό;”, διερωτήθηκε ο Ρογκόζιν.
Σε απάντηση, η NASA κατέστησε σαφές πως συνεχίζει να εργάζεται με τη Ρωσία και τους εταίρους της για να πετάει με ασφάλεια τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
Το πιο πιθανό σενάριο είναι ο ISS να συνεχίσει να πετάει τουλάχιστον για μερικά ακόμη χρόνια, και πιθανώς ακόμη και μέχρι το 2030. Ωστόσο, μάλλον θα πρόκειται για την τελευταία σημαντική συνεργασία μεταξύ της NASA και της Roscosmos στο διάστημα για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Πυραυλοκινητήρες
Μηχανικοί και τεχνικοί στη Ρωσία και την Ουκρανία κατασκευάζουν μερικούς από τους καλύτερους κινητήρες πυραύλων στον κόσμο. Πελάτες τους εδώ και καιρό είναι πολλοί Δυτικοί.
Μέχρι την άνοδο της SpaceX και του πυραύλου της Falcon9, οι περισσότεροι αμερικανικοί δορυφόροι εθνικής άμυνας που βρέθηκαν στο διάστημα αυτόν τον αιώνα εκτοξεύτηκαν σε έναν πύραυλο που τροφοδοτείται από κινητήρες πυραύλων RD-180 ρωσικής κατασκευής.
Πιο συγκεκριμένα, ο πύραυλος Atlas V, ο οποίος συναρμολογείται και εκτοξεύεται από την United Launch Alliance. Μετά την κρίση της Κριμαίας το 2014, το Κογκρέσο των ΗΠΑ είπε στην εταιρεία ότι θα πρέπει να σταματήσει να αγοράζει τους ρωσικούς κινητήρες.
Ο Atlas V πρόκειται να αποσυρθεί αργότερα αυτή τη δεκαετία και έχει απομείνει περίπου δύο δωδεκάδες εκτοξεύσεις. Ο διευθύνων σύμβουλος της United Launch Alliance, Τόρι Μπρούνο, δήλωσε ότι η εταιρεία έχει παραλάβει όλους τους κινητήρες RD-180 για αυτές τις αποστολές, άρα δεν θα χρειαστεί συναλλαγή με τη Ρωσία.
Ακόμα, ο πύραυλος Antares, ο οποίος συναρμολογείται και εκτοξεύεται από την Northrop Grumman, χρησιμοποιεί ένα σώμα πρώτου σταδίου που κατασκευάστηκε από τις εγκαταστάσεις Yuzhnoye και Yuzhmash στην Ουκρανία και πυραυλοκινητήρες RD-181 που κατασκευάστηκαν στη Ρωσία. Την Παρασκευή, υπήρξαν ανεπιβεβαίωτες αναφορές ότι οι εγκαταστάσεις Yuzhnoye και Yuzhmash στο Dnipro της Ουκρανίας, έχουν καταστραφεί από μάχες.
Εκτόξευση Galileo
Η Ευρώπη διαθέτει ένα ανεξάρτητο σύστημα δορυφορικής πλοήγησης, το Galileo, το οποίο κυκλοφόρησε το 2016 και αναμενόταν να καταστεί πλήρως λειτουργικό τη φετινή χρονιά. Για την ανάπτυξη του συστήματος, το οποίο έχει τώρα περισσότερους από δώδεκα δορυφόρους σε τροχιά, έχουν ξοδευτεί 10 δισ., ενώ δύο ακόμη δορυφόροι πρόκειται να εκτοξευθούν στις 6 Απριλίου από το διαστημόπλοιο της Ευρώπης στη Γαλλική Γουιάνα.
Όπως μερικές προηγούμενες αποστολές Galileo, αυτοί οι δορυφόροι πρόκειται να εκτοξευθούν με πύραυλο Soyuz. Το όχημα Soyuz βρίσκεται ήδη στη Γαλλική Γουιάνα, με Ρώσους και Ευρωπαίους τεχνικούς να το προετοιμάζουν για εκτόξευση, ωστόσο, δεδομένης της κατάστασης, δεν ξέρουμε αν η διαδικασία θα συνεχιστεί. Η Ευρώπη θα μπορούσε να επιλέξει να καθυστερήσει αυτή την εκτόξευση και να πετάξει τους δορυφόρους Galileo με έναν πύραυλο Ariane 6, καταναλώνοντας το κόστος που έχει ήδη πληρώσει η Ρωσία για το Soyuz.
ExoMars
Η ευρωπαϊκή αποστολή ExoMars έφυγε από NASA το 2012 για δημοσιονομικούς λόγους. Η αποστολή είναι πλέον δύο δεκαετιών και έχει υψηλή προτεραιότητα για τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος, αλλά επηρεάζεται από τη ρωσική κρίση.
Το ExoMars έχει προγραμματιστεί να εκτοξευτεί τον Σεπτέμβριο με έναν ρωσικής κατασκευής πύραυλο Proton από το κοσμοδρόμιο Baikonur στο Καζακστάν. Η Ρωσία συνεισφέρει επίσης μια μονάδα καθόδου που θα βοηθήσει στη μεταφορά του ρόβερ Rosalind Franklin (ευρωπαϊκής κατασκευής) στην επιφάνεια του Άρη. Μέσα σε έναν ή δύο μήνες, οι Ευρωπαίοι τεχνικοί θα χρειαστεί να πάνε στο Καζακστάν για να ξεκινήσουν την τελική ενσωμάτωση του διαστημικού σκάφους με τον πύραυλο.
Ο γενικός διευθυντής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, Josef Aschbacher, δήλωσε ότι αυτή η συνεργασία θα συνεχιστεί προς το παρόν ωστόσο αναγνώρισε ότι «η επιθετικότητα συνεχίζει να επιδεινώνεται στην Ουκρανία». «Με τα κράτη μέλη της ESA, θα λάβουμε όποιες αποφάσεις χρειαστούν. Αλλά προς το παρόν, η υποστήριξη για τις αποστολές και τους συναδέλφους μας συνεχίζεται μέχρι νεωτέρας», είπε.
Μια απόφαση απομάκρυνσης του ExoMars από έναν ρωσικό πύραυλο θα απαιτούσε σχεδόν σίγουρα άλλη μια διετή καθυστέρηση, εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ σε κόστος και την εύρεση μιας νέας μονάδας καθόδου.
OneWeb
Ένας από τους κύριους διεθνείς πελάτες των ρωσικών υπηρεσιών εκτόξευσης είναι η OneWeb, ένας φορέας εκμετάλλευσης δορυφόρων με έδρα τη Βρετανία, ο οποίος ανήκει εν μέρει στις κυβερνήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ινδίας. Από τον Φεβρουάριο του 2020, η εταιρεία έχει συνάψει σύμβαση για δώδεκα αποστολές στον πύραυλο Soyuz καθώς κατασκευάζει τον αστερισμό ευρυζωνικών δορυφόρων χαμηλής τροχιάς της Γης.
Η επόμενη εκτόξευση του, το OneWeb 14, έχει προγραμματιστεί για τις 4 Μαρτίου και οι δορυφόροι έχουν ήδη φτάσει στο Καζακστάν για ενσωμάτωση με τον πύραυλο Soyuz. Πλέον, τίποτα δεν είναι σίγουρο.
Εφοδιαστική αλυσίδα
Η παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού βρισκόταν ήδη υπό πίεση στον απόηχο της πανδημίας COVID-19 και οι κυρώσεις είναι πιθανό να επιδεινώσουν το πρόβλημα για τις αεροδιαστημικές εταιρείες. Η Ρωσία είναι σημαντικός προμηθευτής πρώτων υλών όπως το αλουμίνιο και το τιτάνιο. Η VSMPO-Avisma, με έδρα τη Ρωσία, είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός τιτανίου στον κόσμο.
Μέχρι στιγμής, οι κυρώσεις της κυβέρνησης Μπάιντεν δεν έχουν στοχεύσει αυτού του είδους εταιρείες, αλλά αυτό θα μπορούσε να αλλάξει.
Ήδη, οι κατασκευαστές διαστήματος στις ΗΠΑ και την Ευρώπη αναζητούν αλλού προμήθειες πρώτων υλών που αποτελούν βασικά συστατικά για τους κινητήρες.
Το μέλλον του Roscosmos
Η Roscosmos, η μεγάλη ρωσική διαστημική εταιρεία, έχει ήδη αντιμετωπίσει σημαντικές περικοπές στον προϋπολογισμό τα τελευταία χρόνια καθώς έχασε τη χρηματοδότηση από τις ΗΠΑ για αγορές θέσεων Soyuz λόγω της ετοιμότητας του Crew Dragon και του γεγονότος ότι δεν υπήρξαν άλλες αγορές κινητήρων RD-180.
Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία αυτή την εβδομάδα θα βλάψουν περαιτέρω την οικονομία της χώρας, κάτι που πολύ πιθανόν θα οδηγήσει σε βαθύτερες περικοπές για το διαστημικό πρόγραμμα της χώρας. Και το πιθανότερο είναι να διακοπούν οι συνεργασίες με τη Δύση.
Χωρίς επενδύσεις, η χώρα είναι απίθανο να έχει την οικονομική δυνατότητα να αντέξει οικονομικά όμοιες δραστηριότητες στο βαθύ διάστημα ή τη δημιουργία του δικού της διαστημικού σταθμού ως συνέχεια του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού.
Το πιο πιθανό σενάριο τότε είναι μια περαιτέρω συνεργασία της Ρωσίας με την Κίνα, όπου έχει ήδη ξεκινήσει συζητήσεις για την ένταξη στο κινεζικό πρόγραμμα εξερεύνησης της Σελήνης.