Η σεζόν που μας πέρασε δεν ήταν καθόλου καλή για την Balenciaga και τον creative director της Demna, που μέσα σε μία στιγμή έχασε τα σκήπτρα της βιομηχανίας της μόδας. Το Balenciaga Gate ξεκίνησε με αφορμή την καμπάνια του οίκου για τα περασμένα Χριστούγεννα που απεικόνιζε παιδιά να κρατούν τσάντες με αρκουδάκια στολισμένα με BDSM αξεσουάρ. Η καμπάνια “Gift Shop”, την οποία φωτογράφισε ο διάσημος φωτογράφος Gabriele Galimberti, είχε ως στόχο να αποτελέσει μια δήλωση σχετικά με την όμορφη διαδικασία της ανταλλαγής δώρων, εμπνευσμένη από τη σειρά φωτογραφιών “toy story” του Galimberti. Ωστόσο, η απεικόνιση παιδιών να κρατούν τις τσάντες λούτρινα αρκουδάκια με BDSM αξεσουάρ, συμπεριλαμβανομένων ιμάντων, χειροπέδων και διχτυών, προκάλεσε την οργή του διαδικτύου. Το γεγονός πυροδότησε και την επανεμφάνιση προηγούμενης καμπάνιας της Balenciaga, από τη συνεργασία της με την Adidas, στην οποία εμφανίζονται έγγραφα από μια απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου του 2008 που επικύρωσε τις ποινές για τη σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών και άλλες μορφές παιδικής κακοποίησης. Αν δεν ξέρεις πόσο καλά πήγε αυτό, μπορείς να μάθεις περισσότερα εδώ.
Στον απόηχο του Balenciaga Gate, το brand έπεσε ολόκληρες επτά θέσεις στη λίστα του Lyst με τα πιο hot fashion brands του πλανήτη και από 4ο βρέθηκε μέσα σε μόλις λίγους μήνες στην 11η θέση. H πρώτη συλλογή μετά που παρουσίασε ο Demna μετά τα σκάνδαλα, ήταν η Winter 2023. Μια συλλογή για την οποία όπως είπε πήρε την απόφαση «να κοιτάξει πίσω (σ.σ. στα αρχεία του οίκου και στην ιστορία της Balenciaga) προκειμένου να προχωρήσει μπροστά» και ένιωσε την βαθιά ανάγκη να αποτίσει φόρο τιμής στην κληρ0νομιά του Cristóbal.
Παρόλα αυτά, θα ήταν ασφαλές να πούμε πως η συλλογή Winter 2023 ήταν μία «μουδιασμένη» προσπάθεια του Demna να κάνει bounce back, ενώ η Pre-Fall 2023 που ακολούθησε, πριν λίγες μάλιστα εβδομάδες, με εξαίρεση τα παπούτσια, δεν παρουσίασε ιδιαίτερες εκπλήξεις. Εκείνο που έδωσε νέα ώθηση στο brand ήταν κάτι που δεν περίμενε κανείς: Τα περίφημα memes με τη βοήθεια της τεχνολογίας ΑΙ. Εδώ στη χώρα μας όλοι πέσαμε πάνω σε κάποιο scroll στο βίντεο Konstantinou kai Elenis by Balenciaga όπου οι πρωταγωνιστές της δημοφιλούς σειράς εμφανίζονται με τη βοήθεια του AI ως μοντέλα Balenciaga. Η αρχή, overseas, που λέμε κι εδώ, έγινε με ένα αντίστοιχο βίντεο με τους πρωταγωνιστές των ταινιών Harry Potter. Οι συντάκτες μόδας εντόπισαν, πολύ σωστά, ότι αυτό το παιχνίδι των memes με την αισθητική του Demna και των τελευταίων ετών της Balenciaga, είναι ικανό να δώσει το πολυπόθητο φιλί της ζωής στο brand, καθώς η γενιά του TikTok, οι zoomers, εξοικειώνονται μέσω μιας «γλώσσας» που μπορούν να κατανοήσουν με τους κώδικες του brand, και οι υπόλοιποι, μέσα από το χιούμορ ίσως και να μπορέσαμε να τινάξουμε πάνω από την Balenciaga το βαρύ πέπλο της παιδικής σεξουαλικοποίησης.
Με αυτή την ανορθόδοξη ορμή, ο Demna επέστρεψε με την παρουσίαση του digital show της συλλογής Spring 2024, για την οποία μέχρι τώρα μας είχε δώσει ως hint την ιδιαίτερη πρόσκληση, ένα χρυσό κλειδί πάνω σε ένα δερμάτινο μπρελόκ. Στη μία πλευρά του μπρελόκ ήταν χαραγμένο με χρυσά γράμματα Balenciaga, 10 Avenue George V, Παρίσι, δηλαδή το Couture κατάστημα του οίκου.
Μπροστά από την πόρτα του εμβληματικού κτιρίου είναι λοιπόν εκεί που εκτυλίχθηκαν όλα. Τα μοντέλα άρχισαν να κυκλοφορούν στο πεζοδρόμιο μπροστά από την επιβλητική ξύλινη πόρτα σαν τους κατοίκους μιας πολυσύχναστης γειτονιάς. Άλλος βγάζει βόλτα το σκύλο του, μία τρέχει να προλάβει ένα ταξί, ένας έχει ένα δυσάρεστο τηλεφώνημα, κάποια τινάζει πάνω από το ρούχο της μια σταγόνα που έπεσε από το μπαλκόνι. Σε αυτό το όμορφο αστικό χάος, παρουσιάστηκε η νέα συλλογή Balenciaga. Εξαιρετική εκτέλεση. Something to talk about.
Η συλλογή Spring 2024 μοιάζει σαν μια φυσική συνέχεια της Winter 2023 με λίγες αλλά σημαντικές διαφορές. Αυτό που παρατηρεί πάντως κανείς με την πρώτη ματιά είναι πως ο Demna έχει επιλέξει το δρόμο της ταπεινότητας, μια ασφαλή οδό που πατάει μεν σε γραμμές που τον καθιέρωσαν, όπως οι όγκοι, τα πολλά puffers, οι έντονοι ώμοι, το μαύρο. Στη συλλογή Spring 2024 ξεχωρίζουν τα hoodies, οι υπερμεγέθεις φάκελοι, τα biker pants, λίγα ακόμα trench coats (που ξεχώρισαν ομολογουμένως και στη συλλογή Winter 2023), το denim και τα παπούτσια που μοιάζουν με γκροτέσκ αρχιτεκτονήματα, παρά με κάτι που φοράς για να περπατήσεις. Οι λάμψεις και το έντονο κόκκινο προς το τέλος του show ήταν ευχάριστες εκπλήξεις αν και δεν μπορούμε να πούμε πως δεν μοιάζει με κάτι που έχουμε δει ήδη.
Μέσα από τη συλλογή Spring 2024 μπορεί να διαβάσει κανείς ότι ο Demna δεν έχει εξαγνιστεί, δεν τον έχουν εγκαταλείψει οι ενοχές, δεν έχει συμφιλιωθεί με όσα έγιναν. Παρά το αιχμηρό του στιλ που είναι το αισθητικό του αποτύπωμα και κανείς δεν μπορεί να του το πάρει, μοιάζει σαν σε κάθε συλλογή μετά το Balenciaga Gate, να απολογείται για αυτό που είναι. Δεν έχουμε ανάγκη έναν μετανιωμένο ή ενοχικό σχεδιαστή, αλλά έναν σχεδιαστή που αναλαμβάνει τις ευθύνες του και προχωράει παρακάτω. Συνεχίζει να τολμά. Απ’ έξω από το χώρο βέβαια, μπορούμε με ευκολία να λέμε ότι δεν είναι δα και τόσο δύσκολο να κάνεις μία καμπάνια που να υπηρετεί τους νέους κανόνες της πολιτικής ορθότητας – και εν προκειμένω, ορθώς και θα έπρεπε -, ρίχνοντας όμως μια ματιά στα σχόλια κάτω από τα looks της συλλογής και στο μένος και το cancel που «τρώει» ακόμα και σήμερα το brand καταλαβαίνει κανείς γιατί ο creative director του έχει «κλειδώσει». Ίσως, έχει έρθει η ώρα λοιπόν να κάνουμε κι εμείς την αυτοκριτική μας και να σύγχωρέσουμε την αστοχία του Demna (και μιας ολόκληρης ομάδας που ευχόμαστε να μεταβάλλεται, καθώς η εξουσία φέρνει αλαζονεία, όμως κάθε ικανός ηγέτης γνωρίζει ότι οφείλει να έχει δίπλα του ανθρώπους που να τον «αμφισβητούν» με δημιουργικό τρόπο έτσι ώστε να ξεθολώνει η ματιά του).
Αν η εποχή έχει μια πρόκληση, αυτή είναι να δούμε το προβοκατόρικο, το underground, το αυθεντικό από μία άλλη σκοπιά. Μπορείς να κάνεις μόδα χωρίς να προσβάλεις κάτι τόσο ευαίσθητο όπως η σεξουαλικοποίηση των παιδιών, αλλά δεν μπορείς να κάνεις μόδα ή τέχνη χωρίς να προκαλείς – συναισθήματα. Έντονα συναισθήματα.
Τώρα που όλοι εύχονται «Καληνύχτα» σε ήρωες από την Ανατολή (που πρωταγωνιστούν σε τραγούδια του Χατζηδάκι, κι όχι σε εθνοπατέρες γειτονικών χωρών, όπως άλλες έτοιμες για cancel ομάδες – σαν τους πρώην fans του οίκου – νομίζουν, εμείς θέλουμε να πούμε στον Demna, «Αγάπη μου, ξύπνα, έχουμε αργήσει».
Φωτογραφίες: Courtesy of Balenciaga